De duizenden banen die in grote productiebedrijven als Ford, ZF, Arcelor-Mittal en Caterpillar recent verloren gingen, doen de vraag rijzen of een eigen maakindustrie nog haalbaar is in deze regio. De werkgroep Maakindustrie van de Koninklijke Vlaamse Academie van België (KVAB) boog zich over de problematiek en kwam tot resultaten die ondertussen bekend in de oren klinken.

De KVAB voerde een grondige studie uit naar de situatie waarin de maakindustrie zich momenteel bevindt en waar ze naartoe moet via de werkgroep 'Maakindustrie' in haar Klasse Technische Wetenschappen. De analyses en conclusies werden neergeschreven in een rapport, dat verschijnt als Standpunt van de Academie.

Daaruit blijkt dat in geavanceerde economieën zoals bijvoorbeeld in Scandinavië sterke industriële bedrijven erin slagen om gedurende de volledige levenscyclus van hun producten waarde te creëren. Hun stevige internationale concurrentiepositie is de motor van bloeiende activiteiten in de dienstensector. Voorbeelden uit Azië, waaronder Singapore, Zuid-Korea en Taiwan, bewijzen dan weer dat de maakindustrie in zorgvuldig gekozen nichemarkten een toekomst heeft, ook in hogelonenlanden. In de VS ten slotte heeft President Obama met zijn 'Advanced Manufacturing Partnership' zijn schouders gezet onder een ambitieus onderzoeksprogramma om de Amerikaanse maakindustrie weer competitief te maken. Dit omdat hij de sector van strategisch belang beschouwt.

Gelijklopende visies

De studie van de KVAB toont aan dat enkele fundamentele paradigma's uit de maakindustrie veranderd zijn en dat daarop versneld moet ingespeeld worden. Ook in België hebben zich al een aantal bedrijven in de maakindustrie ontwikkeld, die de internationale concurrentiepositie versterken. Hun ontstaan en bloei is te danken aan de toepassing van het 'Triple Helix'-principe waarin bedrijfsleven, onderwijs en overheid als partners samenwerken om kansen te geven aan een geïntegreerde aanpak van productinnovatie, zowel voor hightech als lowtech producten.

Deze noodzakelijke opwaardering van de klassieke productiesector, waartoe het onderzoek als conclusie kwam, is voorwerp van het Witboek 'Nieuw Industrieel Beleid voor Vlaanderen' (NIB) in het kader van Vlaanderen in Actie (ViA) en van Made Different.

De Koninklijke Academie is van oordeel dat we dringend een bijkomende impuls moeten geven om ons industrieel weefsel te versterken. Eén van de opmerkelijkste conclusies is dat de krachten van onze internationaal gereputeerde onderzoekscentra in de maakindustrie moeten gebundeld worden in een Strategisch Onderzoekscentrum (SOC) Maakindustrie, met een gestructureerd overleg met de Triple Helix partners. Andere aanbevelingen hebben betrekking op de rol van overheidsinitiatieven en overlegstructuren, de herwaardering van het technisch onderwijs, de aard van doctoraten, de opleiding tot ondernemerschap, de nood aan maatschappelijke draagkracht en incubatiefondsen.

Het volledige Standpunt 'De maakindustrie: motor van welvaart in Vlaanderen' kan opgevraagd worden bij thomas.vandenberghe@kvab.be.

Dit artikel kwam tot stand dankzij het project "Via 7 sleuteltransformaties naar waardeketens voor de maakindustrie van de toekomst" in het kader van Vlaanderen in Actie en met steun van het Agentschap Ondernemen. Aan dit project werken de volgende partners mee: Flanders’ Synergy, Universiteit Antwerpen, Agoria en Sirris.